بافت نگهدارنده دندان

ثبات و پايداري دندان در داخل دهان توسط استخوان و اليافي كه دندان را به استخوان متصل مي سازند تامين مي شود. الياف پريودنتال براي حفظ سلامت دندان ها ضروري هستند. در صورت تجمع باكتري و تشكيل پلاك باكتريايي در اطراف دندان ها اين الياف دچار التهاب و عفونت شده با تخريب استخوان زيرين منجر به لق شدن و از دست دادن دندان ها مي گردند. به بافت نرمي كه دورتادور دندان را در بر گرفته است ، لثه يا gingivalو به مجموع لثه، استخوان پشتيبان و الياف نگهدارنده دندان ، پريودنشيوم periodontium مي گويند.

 
علم پريودنتولوژي به بررسي اين بافت ها در سلامت و بيماري مي پردازد. به دليل آن كه ماندگاري و عملكرد درست دندان ها و سيستم جونده به بافت هاي نگهدارنده آن وابسته می باشد توجه فراواني به اين مباحث در دندان پزشكي شده است. اين علم براي حفظ و ارتقاي كيفيت زندگي تمامي گروه هاي سني در جوامع انساني مختلف كارساز مي باشد. به متخصصان اين رشته پريودنتيست گفته مي شود.

نشانه های بیماری لثه و پریودنشیوم

شايع ترين نشانه ظاهري بيماري هاي التهابي لثه خونريزي و تغيير رنگ لثه است. لثه هاي ملتهب به رنگ قرمز در می آیند و با كوچكترين تحريكي خونريزي مي كنند. بايستي با مراجعه منظم هر سه ماه يك بار به دندان پزشك از سلامت دندان و لثه اطمينان حاصل نمود.

 
لثه های بین دندان های این بیمار بسیار ملتهب و بیمار است. رنگ قرمز و خونریزی از لثه نشانه ظاهری است که می تواند وجود مشکل جدی تر در بافت های عمقی تر را اعلام کند
با تجمع ميكروارگانيسم هاي بيماريزا بر روي دندان به دليل بهداشت ناكافي، بافت هاي عمقي تر درگير مي شوند. الياف پريودنتال تخريب مي گردند وچسبندگي لثه به دندان كم شده و پاكت پريودنتال تشكيل خواهد شد. با رسيدن التهاب به استخوان تحليل استخوان رخ مي دهد كه غير قابل برگشت است و درمان آن نيازمند استفاده از روش هاي درمان تخصصي است.
 
راه های پیشگیری
ساده ترين راه درمان پيشگيري از بروز بيماري است. بايستي با استفاده از مسواك و نخ دندان پلاك هاي پر از باكتري را از روي دندان ها برداشت. اگر پلاك ها بر روي دندان بمانند تبديل به جرم هاي سخت مي شوند كه ديگر با مسواك برداشته نخواهند شد. در اين حالت، جرم گيري يعني تميز كردن سطح دندان از رسوبات سفت شده بر آن, يك درمان پيشگيرانه است كه مانع پيشرفت بيماري پريودنتال خواهد شد. هرچند، در صورت درگيري الياف عمقي و يا تحليل استخوان لزوم كنار زدن بافت لثه و انجام جراحي براي اصلاح نواقص غيرقابل برگشت مطرح مي گردد. حفظ نتايج درمان و جلوگيري از عود بيماري هم نيازمند رعايت بهداشت و مراجعات دوره اي منظم مي باشد.

 
درمان های غیر جراحی

در غالب موارد، دندان پزشك يا پريودنتيست شما درمان را با روش هاي غیرجراحي آغاز مي نمايند. اين درمان ها شامل جرم گيري، برداشت بافت لثه اي ملتهب (كورتاژ)، درمان ضد ميكروبي شامل آنتي بيوتيك و دهان شويه هاي شيميايي يا گياهي، اصلاح تماس هاي بين دنداني، و كنترل شرايط سيستميك مانند ديابت ، تغييرات هورموني، و مصرف داروهايي است كه مي تواند در روند بيماري پريودنتال اثرگذار باشد. از آنجا كه عفونت هاي پريودنتال به راحتي وارد جريان خون مي شوند، ماندگاري اين بيماري مي تواند براي بيماران قلبي و ديابتيك و نيز سلامت مادر و جنين زنان باردار خطرناك باشد. انجام به موقع و درست درمان هاي غيرجراحي مي تواند ضمن بازگرداندن سلامت بافت هاي نگهدارنده دندان باعث بهبود شرایط سيستميك نیز می گردد. از اين رو است كه معاينات پريودنتال و درمان هاي غير جراحي براي تمامي بيماران ديابتيك و نيز مادران باردار لازم است.
  
دندان های پوشانده شده با جرم و پلاک (نیمه راست) پس از انجام جرم گیری نمای طبیعی خود را به دست می آورند (نیمه چپ)

 
درمان جراحی

منطق درمان های جراحی پریودنتال به شکل ساده این است که با کنار زدن لثه به بافت های عمقی تر دسترسی پیدا شود تا عمل جرم گیری و رفع نواقص ایجاد شده بر اثر بیماری ممکن گردد. البته موارد کاربرد جراحی های پریودنتال بسیار گسترده تر است و شامل انواع زیر می شود: جراحی افزایش طول تاج به منظور آماده سازی دندان برای ترمیم نهایی, پیوند بافت نرم برای بازسازی لثه از دست رفته یا درمان تحلیل لثه, برداشت ضایعات بافت نرم با لیزر, بازسازی استخوان پشتیبان دندان, کشیدن محافظه کارانه دندان و حفظ استخوان, بازسازی استخوان بی دندان, پیوند استخوان در زیر غشای سینوس فک بالا با هدف ممکن ساختن کاشت ایمپلنت, کاشت ایمپلنت, و درمان جراحی بافت های بیمار اطراف ایمپلنت و ...

 
کنار زدن بافت لثه در زمان جراحی باعث دسترسی به بافت های عمقی تر و ایجاد فرصتی برای درمان ضایعات استخوانی شده است
 
درمان های بازسازی کننده

پریودنتیست شما با توجه به نوع تحلیل استخوان دست به انتخاب روش درمان خواهد زد. در بسیاری از موارد امکان بازسازی استخوان از دست رفته با کمک پیوندهای استخوان مصنوعی وجود دارد. حتی اگر دندان غیرقابل نگهداری تشخیص داده شود, بهتر است که حفره برجای مانده پس از کشیدن دندان با مواد مخصوص پر شود تا استخوان طبیعی ساخته شده امکان درمان های مطمئن تر همچون ایمپلنت فراهم باشد.

موفقیت درمان های ایمپلنت

بازسازی دندان از دست رفته با موادی مشابه ریشه و تاج دندان طبیعی یک آرزو بوده و هست. اگرچه با تحقیقاتی که در زمینه سلول های بنیادی انجام می گیرد می توان به ساخت دندان برای افراد بی دندان اندیشید, اما کارسازترین درمانی که اکنون در دسترس است استفاده از ایمپلنت های دندانی است. ایمپلنت ها مواد زیست سازگاری از جنس تیتانیوم در ابعادی شبیه ریشه دندان هستند که در داخل استخوان کارگذاشته می شوند. به دلیل توانایی بالای تیتانیوم در برقراری ارتباط بیولوژیک با استخوان و انتقال نیرو می توان بر روی این پایه های مصنوعی انواع پروتزهای نیمه متحرک (اوردنچر) و یا ثابت (مشابه روکش روی دندان) را تهیه نمود.
 
اگرچه موفقیت درمان های ایمپلنتی بسیار بالا است, اما موارد متعددی از بیماری بافت اطراف ایمپلنت نیز گزارش می شود. اگر بیمار از نظر سلامت عمومی در وضعیت پایداری باشد و عوامل خطر سازی همچون مصرف سیگار باعث اخلال در روند ترمیم بافت نشود, امکان کاشت موفقیت آمیز ایمپلنت و اتصال محکم آن به استخوان بسیار بالا است. مشکل زمانی بروز می کند که پس از ساخت پروتز, بیمار و درمانگر از پیگیری درمان غفلت می کنند و تجمع پلاک باعث بروز التهاب در بافت های اطراف ایمپلنت می شود. تقریبا مشابه آنچه در مورد دندان های طبیعی و بیماری پریودنتیت گفته شد, تجمع پلاک در کنار ایمپلنت های کاشته شده نیز می تواند باعث جداشدن بافت نرم از کنار ایمپلنت و تحلیل استخوان پشتیبان آن شود. بنابراین باید با دقت کافی در طراحی و انجام درمان از تحویل یک پروتز متکی بر ایمپلنت کارآمد و بهداشتی اطمینان حاصل نمود و سپس با مراجعات دوره ای و رعایت کامل بهداشت با وسایل خاصی که درمانگر تجویز می کند, دوام نتایج درمان را تضمین کرد.
 
تمیز نمودن سطوح پروتز ساخته شده  ایمپلنت برای حفظ سلامت بافت های دورتادور آن ضروری است