پوسیدگی دندان چیست؟

پوسيدگي دندان بيماري عفوني قابل انتقالي است كه با فعاليت ميكروب ها در سطح دندان آغاز مي شود و در ساختمان آن پيشرفت مي كند. براي ايجاد پوسيدگي، مواد قندي هم بايد در دسترس ميكروب ها باشند تا عامل خراب كننده ساختمان معدني، يعني اسيد توليد گردد. در واقع پوسيدگي دندان تخريب بافت هاي سخت دندان است. وقتي يك بيماري در اثر فعاليت ميكروب ها ايجاد شود آن را بيماري عفوني مي نامند. و اگر بيماري بتواند از محلي به محل ديگر منتقل شود آنرا بيماري قابل انتقال مي گويند.
با تعريفي كه از پوسيدگي دندان شد، مي فهميم كه پوسيدگي مي تواند از يك دندان يه ساير دندانها سرايت كند.

محل های شایع پوسیدگی

پوسيدگي تمام سطوح دندان را يكسان مبتلا نمي كند. بلكه بعضي از سطوح دندانها به علت وضعيت خاصي كه دارند بيشتر دچار پوسيدگي مي شوند.

اين سطوح عبارتند از :

1_ شيارهاي سطح جونده : سطح جونده دندانهاي آسيا شيارهاي باريك و عميقي دارد كه محيط مناسبي براي زندگي و رشد ميكروب ها فراهم نموده و دندان از اين محل دچار پوسيدگي مي گردد. اين امر بخصوص در مورد دندانهاي آسيا بيشتر رخ مي دهد و باعث پوسيدگي زودرس آنها مي شود.

2_ سطوح بين دنداني : اين ناحيه نيز به دليل عدم نفوذ موهاي مسواك قابل تميز كردن نيست بنابراين از نواحي مستعد پوسيدگي و بيماري لثه بشمار مي آيد.

3_ طوق دندان يا ناحيه اتصال لثه با دندان:‌ تجمع ميكروبها معمولاً در اين ناحيه باعث بيماري لثه نيز مي شود.

نشانه های پوسیدگی

وقتي دنداني دچار پوسيدگي مي شود، ممكن است يك يا چند مورد از علامتهاي زير را داشته باشد :

تغيير رنگ ميناي دندان، در محل پوسيدگي مينا قهوه اي يا سياه رنگ مي شود.
سوراخ شدن دندان در محل پوسيدگي، گاهي ميزان اين تخريب كم است و فقط با معاينه دقيق مشخص مي شود و گاهي مقدار زيادي از دندان از بين مي رود ، به طوري كه شخص فكر مي كند دندان او شكسته است.

حساس يودن يا درد گرفتن دندان در موقع خورد غذاهاي سرد، گرم، ترش و شيرين .
حساس يودن يا درد گرفتن دندان وقتي كه دندانها را روي هم فشار مي دهيم.
بوي بد دهان مي تواند به علل مختلف ايجاد شود كه يكي از علت هاي آن پوسيدگي دندانها است.
پوسيدگي بين دنداني مي تواند باعث گير كردن مواد غذايي بين دندانها و پاره شدن نخ دندان هنگام استفاده بشود

پوسیدگی دندان چرا و چگونه ایجاد میشود؟ .

براي پيشگيري از ايجاد هر بيماري بايد علل ايجاد كننده آن بيماري را بشناسيم . در مورد پوسيدگي دندان و پيشگيري از آن نيز لازم است ابتدا با عوامل ايجاد كننده آن آشنا شويم .

بسياري از افرادي كه براي درمانهاي دندان پزشكي مراجعه مي كنند، در پاسخ به اينكه چرا دندانهايشان خراب شده است به مسئله ارث و جنس دندان اشاره مي كنند. روشن است كه خوبي جنس دندان در دوام آن مؤثر است با اين حال عوامل ديگري هم دخالت دارند.
علل مختلفي براي ايجاد پوسيدگي مطرح شده است اما بطور كلي مي توان گفت چهار عامل اصلي در ايجاد پوسيدگي دندان نقش دارند .

1. ميكروب ها

2. مواد قندي

3. مقاومت شخص و دندان

4. زمان

اين چهار عامل همراه هم ايجاد پوسيدگي مي كنند و اگر هر كدام نباشد، دندان پوسيده نمي شود. بدون ميكروب پوسيدگي در دندان اتفاق نمي افتد. اگر ميكروب ها باشند و مواد قندي نباشد، شدت وقوع پوسيدگي به اين اندازه نخواهد بود . وجود ميكروب ها و مواد قندي نيز در اشخاصي كه مقاومت طبيعي نسبت به بيماري دارند نمي تواند پوسيدگي ايجاد كند. و بالاخره ميكروب ها و مواد قندي و كمبود مقاومت شخص و دندان نيز در يك لحظه و يك روز سبب خرابي دندان نمي شود، بلكه مدت زماني لازم است تا اينها بتوانند سطح سخت دندان را خراب كنند.

میکروبهای ایجاد کننده پوسیدگی دندان

در دهان هر فرد بطور طبيعي انواع و اقسام ميكروب ها وجود دارد ولي همه ميكروب هاي موجود در دهان پوسيدگي را به وجود نمي آورند. وقتي مدتي دندان تميز نشود. ميكروب ها در روي دندان لايه اي را تشكيل مي دهند كه پلاك ميكروبي نام دارد پلاك ميكروبي لايه نرم و غليظي است كه از مقدار زيادي باكتريهاي مختلف و سلولهاي موجود در در دهان تشكيل مي شود و چنان بر سطح دندان مي چسبد كه به آساني با آب شسته نمي شود. هر چه زمان بيشتر مي گذرد، انواع مختلفي از ميكروب ها وارد پلاك ميكروبي مي شوند و بيماري زايي آن را بيشتر مي كنند.

ذكر اين نكته لازم است كه پلاك ميكروبي با رسوب نرم سفيدي كه روي دندان مي نشيند و قابل ديدن مي باشد، متفاوت است . اين رسوبات سفيد رنگ به آساني با آب شسته مي شود. ولي پلاك ميكروبي قابل ديدن نيست و بي رنگ است .

پلاك ميكروبي در صورتي قابل مشاهده است كه آن را با مواد رنگي مخصوصي رنگ كنيم. براي نشان دادن پلاك ميكروبي از قرص هاي رنگي كه قرص آشكار كننده پلاك ميكروبي نام دارد استفاده مي شود. براي از بين بردن پلاك ميكروبي بايد با دقت و حوصله دندان را مسواك كرد.

پلاك ميكروبي چندين كار در دهان انجام مي دهد:

1. وقتي پلاك روي دندان تشكيل مي گردد، رنگ طبيعي و شفاف دندان عوض مي شود.
2. پلاك سبب پوسيدگي دندان مي شود.
3. پلاك باعث بيماري لثه و ساير بافت هاي نگهدارنده دندان مي شود.
4. پلاك تبديل به جرم سخت اطراف دندان مي گردد.

مواد قندی

تقريباً همه مردم مي دانند كه مواد قندي دندانها را خراب مي كند. ميكروبهاي موجود در پلاك ميكروبي از قند موجود در غذاها استفاده كرده و آنرا به اسيد تبديل مي كنند. اين اسيد ميناي دندان را حل كرده و پوسيدگي آغاز مي شود.

ولي آيا مي توانيم قند را از غذاي روزانه خود حذف كنيم؟

مصرف مواد قندي براي سلامت دندانها ضرر دارد . هرچه اين مواد بيشتر مصرف شوند. تعداد دفعات مصرف آنها زيادتر شود. چسبنده تر باشند و از نوع قند ساكاروز ( قند معمولي ) باشند. پوسيدگي بيشتر ايجاد مي كنند . بنابراين بايد گفت گرچه نمي توان مواد قندي را بكلي از غذاي روزانه حذف كرد اما مي توان با استفاده از راههاي گوناگون اثر زيان آور آنها را كاهش داد.

زمان و سرعت پوسیدگی

پوسيدگي دندان در يك لحظه و يك روز انجام نمي شود، بلكه مدت زماني لازم است تا مينا حل شده و بافت نرم مينا از بين برود تحقيقات نشان داده است كه بعد از خوردن غذا و رسيدن مواد قندي به ميكروبهاي پلاك 2 تا 5 دقيقه طول مي كشد تا اسيد ايجاد شود . در طي مدت 10 دقيقه ميزان اسيد به حداكثر مقدار خود مي رسد سپس 20 تا 60 دقيقه در همان حال باقي مي ماند و بعد از آن به تدريج به حال عادي برمي گردد.

با هر بار خوردن، محيط پلاك ميكروبي اسيدي مي شود و تا اين محيط اسيدي به حالت عادي برگردد، با خوردن مجدد، محيط دهان دوباره اسيدي مي گردد. به اين ترتيب دندانها دچار پوسيدگي مي شود.

اگر كودكي 9 مرتبه در روز آشاميدني شيرين مصرف كند پس از مدتي لكه هاي بر روي دندانهايش پيدا مي شود كه نشانه شروع پوسيدگي است.

بطور كلي پوسيدگي دندان بيشتر بيماري جوانان است، يعني دندانها معمولاً بلافاصله بعد از بيرون آمدن بيشتر خراب مي شوند، تا در سنين بالاتر كه مدتي از حضورشان در دهان گذشته است.

بنابراين اهميت مراقبت و نگهداري از دندانها در اين سنين كاملا مشخص مي گردد.

مقاومت شخص و دندان

مجموعه اي از عوامل دفاعي در دهان هر شخص وجود دارد كه در برابر ايجاد پوسيدگي مقاومت مي كند. وضعيت بزاق دهان و سلول هاي موجود در آن، شكل و فرم دندان ، طرز قرار گيري دندانها، جنس و نظاير اينها تا حدودي در ميزان پوسيدگي تأثير دارند، علاوه بر اين برخي از مردم در برابر عوامل مخرب مقاومت بيشتري نشان مي دهند. مقاومت شخص ممكن است ارثي، مادرزادي و يا اكتسابي باشد. همچنين مقاومت ممكن است هميشگي يا موقتي باشد.

با اين وجود از نظر محققين دو عامل اصلي يعني ميكروبها و مواد قندي، مهمترين عوامل ايجاد كننده پوسيدگي هستند.

البته راههايي براي مقاوم كردن ساختمان دندان وجود دارد . يكي از راهها، رساندن فلورايد به دندانها است، فلورايد مقاومت دندان ها را در برابر پوسيدگي افزايش مي دهد.

=====================================================================

در تهیه مطالب این صفحه از سایت www.boali.com و www.minateeth.ir استفاده شده است.